Roczne rozliczenie składki zdrowotnej

Od początku 2022 roku przedsiębiorcy mają obowiązek do naliczania składki na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości zależnej od dochodów lub od przychodów. Przepisy dotyczące tej kwestii nie są jednak spójne z przepisami podatkowymi, przez co wiele osób ma problem z ustaleniem właściwej wartości tego zobowiązania. Ustawodawca wprowadził dodatkowo oprócz miesięcznego, także roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej 2022

Jak już wspomniano w ciągu roku przedsiębiorcy muszą dokonywać comiesięcznych rozliczeń składki. Na koniec roku mają jednak obowiązek wykonać dodatkowe rozliczenie składki zdrowotnej. Roczne rozliczenie składki zdrowotnej dotyczy osób, które jako formę opodatkowania stosowali: 

• ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, 
• skalę podatkową,
• podatek liniowy.

• jednoosobową działalność gospodarczą,
• spółkę cywilną,
• spółkę partnerską,
• spółkę jawną.

• jednoosobowej spółki z o.o.,
• prostej spółki akcyjnej,
• spółki komandytowej,
• spółki komandytowo-akcyjnej,

oraz podatnicy opodatkowani kartą podatkową.

W przypadku tych podmiotów należy wygenerować wyłącznie ZUS DRA dotyczący rozliczenia kwietnia 2023.

Jak dodać roczne rozliczenie składki zdrowotnej?

W celu wygenerowania rocznego rozliczenia składki zdrowotnej należy przejść do zakładki: START » ZUS » DEKLARACJE ROZLICZENIOWE » DODAJ DEKLARACJĘ. Po wybraniu jako Miesiąc opcji KWIECIEŃ pojawią się w oknie dodatkowe checkbox’y:

• Deklaracja ZUS DRA,
• Roczne rozliczenie składki zdrowotnej.

Związane jest to z faktem, że formularz za kwiecień podzielony jest na dwie części:

• miesięczne składki ZUS za kwiecień oraz 
• roczne rozliczenie składki zdrowotnej za miniony rok.

Zaznaczenie opcji:

• DEKLARACJA ZUS DRA spowoduje wypełnienie formularza ZUS DRA (wraz z załącznikami) w części dotyczącej miesięcznego rozliczenia - czyli wyliczenia składek społecznych i składki zdrowotnej za kwiecień.
• ROCZNE ROZLICZENIE SKŁADKI ZDROWOTNEJ spowoduje po kliknięciu Zapisz otworzenie okna generatora rocznej składki zdrowotnej za miniony rok.

Zaznaczenie tylko opcji “Deklaracja ZUS DRA”

Jeżeli przedsiębiorca:

• otworzył działalność w styczniu, lutym, marcu lub kwietniu 2023 roku i jako formę opodatkowania wybrał ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub
• otworzył działalność w lutym, marcu lub kwietniu 2023 roku i jako formę opodatkowania wybrał skalę podatkową lub podatek liniowy lub
• rozliczał składkę zdrowotną wg zasad, które nie nakładają na niego obowiązku sporządzenia takiego rozliczenia

- to w momencie generowania ZUS DRA za kwiecień 2023 należy pozostawić zaznaczoną tylko opcję DEKLARACJA ZUS DRA. Dzięki temu wygenerowany formularz będzie dotyczył wyłącznie miesięcznych składek ZUS za kwiecień 2023 i nie będzie uwzględniał rocznego rozliczenia składki zdrowotnej za 2022 rok który przedsiębiorcy nie dotyczy.

Zaznaczenie tylko opcji “Roczne rozliczenie składki zdrowotnej”

Jeżeli przedsiębiorca prowadził działalność w 2022 roku ale w kwietniu 2023 roku jest ona zawieszona lub zlikwidowana to w momencie generowania ZUS DRA za kwiecień 2023 należy pozostawić zaznaczoną tylko opcję ROCZNE ROZLICZENIE SKŁADKI ZDROWOTNEJ. W takiej sytuacji nie uzupełnia się zakładek ZAAWANSOWANE i DANE Z KOLEJNEJ FIRMY ponieważ związane są one z miesięczną składką zdrowotną, która przedsiębiorcy nie dotyczy.

Po kliknięciu Zapisz otworzy się okno generatora rocznej składki zdrowotnej.

Roczne rozliczenie składki zdrowotnej 2022 - zasady ogólne, podatek liniowy, ryczałt

Generator składa się z: 

• dwóch standardowych zakładek - PODSTAWOWE i ZAAWANSOWANE oraz
• trzeciej dodatkowej zakładki - DANE Z KOLEJNEJ FIRMY - jeżeli przedsiębiorca za 2022 rok uzyskiwał dochody/przychody opodatkowane różną formą opodatkowania i zaznaczy opcję POSIADAM KILKA FIRM.

Zakładka PODSTAWOWE

Forma opodatkowania

W pierwszej kolejności należy wybrać Formę opodatkowania, w której rozliczana jest składka zdrowotna w 2022 roku. Do wyboru na liście jest:

• Podatek liniowy,
• Skala podatkowa,
• Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.

Przykład

Pani Zuzanna w 2022 roku prowadziła działalność opodatkowaną ryczałtem. W 2023 roku zmieniła formę opodatkowania na podatek liniowy. Jaką formę opodatkowania powinna wybrać w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pani Zuzanna powinna wybrać z listy opcję Ryczałt.

Jeżeli przedsiębiorca korzysta z przywileju zmiany formy opodatkowania w ramach Polskiego Ładu 2.0 to zaznacza jedną z opcji:

• Zmiana formy opodatkowania od lipca 2022 roku na skalę podatkową,
• Zmiana formy opodatkowania za cały 2022 rok na skalę podatkową.

Zaznaczając opcję Zmiana formy opodatkowania od lipca 2022 roku na skalę podatkową pojawią się dwa dodatkowe pola w których należy uzupełnić ilość miesięcy w których prowadzona była działalność osobno na skali podatkowej i na ryczałcie. Po wpisaniu ilości miesięcy zostanie odblokowana podzakładka ZAAWANSOWANE.

Dodatkowo, zaznaczając tą opcję, parametr Forma opodatkowania, w której rozliczana jest składka zdrowotna w 2022 roku zostanie automatycznie zablokowany na rozliczeniu skali podatkowej.

Przykład

Pan Dominik prowadzi w 2022 roku działalność opodatkowaną ryczałtem. Zdecydował się na zmianę formy opodatkowania w połowie 2022 roku na skalę podatkową. W dniu 1 grudnia 2022 zawiesił działalność na cały miesiąc. Jak powinien uzupełnić zakładkę PODSTAWOWE w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pan Dominik powinien: 

• jako Forma opodatkowania wybrać opcję Skala podatkowa,
• zaznaczyć opcję Zmiana formy opodatkowania od lipca 2022 roku na skalę podatkową,
• wpisać 6 w polu Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu na ryczałcie w 2022 roku
• wpisać 5 w polu Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu na skali podatkowej w 2022 roku (ponieważ cały grudzień był zawieszony).

Zaznaczając opcję Zmiana formy opodatkowania za cały 2022 rok na skalę podatkową parametr Forma opodatkowania, w której rozliczana jest składka zdrowotna w 2022 roku zostanie automatycznie zablokowany na rozliczeniu skali podatkowej. 

Przykład

Pan Marian prowadzi w 2022 roku działalność opodatkowaną ryczałtem. Zdecydował się na zmianę formy opodatkowania wstecz na skalę podatkową. W dniu 1 grudnia 2022 zawiesił działalność na cały miesiąc. Jak powinien uzupełnić zakładkę PODSTAWOWE w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pan Marian powinien: 

• jako Forma opodatkowania wybrać opcję Skala podatkowa,
• zaznaczyć opcję Zmiana formy opodatkowania za cały 2022 rok na skalę podatkową,
• wpisać 11 w polu Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu w 2022 roku (ponieważ cały grudzień był zawieszony).

Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu

W celu wyliczenia wysokości minimalnej składki zdrowotnej należy uzupełnić ilość miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu. Oznacza to, że w polu tym nie należy uwzględniać pełnych miesięcy zawieszenia lub miesięcy w ramach których na mocy odrębnych przepisów podatnik był zwolniony z opłacania składki zdrowotnej. Ilość miesięcy nie powinna przekroczyć 12.

Przykład

Pani Kasia prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą i w 2022 roku zawiesiła działalność od 15 lipca do 30 września. Jaką liczbę miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnego powinna wpisać w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pani Kasia z roku kalendarzowego powinna wyłączyć pełne miesiące w których działalność była zawieszona a więc sierpień i wrzesień. W związku z tym w polu Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu powinna wpisać 10.

Zastosowanie różnicy remanentowej

Opcja zastosowania różnicy remanentowej dostępna jest do zaznaczenia w przypadku gdy została wybrana Forma opodatkowania w 2022 roku jako skala podatkowa lub podatek liniowy. Opcja ta jest niedostępna na ryczałcie.

Po zaznaczeniu opcji Zastosowanie różnicy remanentowej w podzakładce ZAAWANSOWANE pojawi się parametr w którym zostanie wykazana różnica (jeżeli remanenty są wprowadzone w systemie w zakładce EWIDENCJE » REMANENTY: Remanenty - jak je wprowadzić w systemie?

Przykład

Pan Łukasz prowadzi działalność opodatkowaną skalą podatkową. Remanent początkowy sporządzony na 1.01.2022 wynosił 10 000 zł, a remanent końcowy sporządzony na 31.12.2022 wynosił 15 000 zł. Czy pan Łukasz powinien zaznaczyć opcję Zastosowanie różnicy remanentowej w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Nie, z racji tego, że remanent końcowy był wyższy niż początkowy, pole Zastosowanie różnicy remanentowej należy pozostawić niezaznaczone.

Przykład

Pan Aleksander prowadzi działalność opodatkowaną podatkiem liniowym. Remanent początkowy sporządzony na 1.01.2022 wynosił 10 000 zł, a remanent końcowy sporządzony na 31.12.2022 wynosił 2 000 zł. Czy pan Aleksander powinien zaznaczyć opcję Zastosowanie różnicy remanentowej w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Tak, ponieważ remanent końcowy był niższy niż remanent początkowy i róznica remanentowa uwzględniana w obliczeniu postawy rocznej składki zdrowotnej wynosi 8 000 zł (10 000 zł - 2 000 zł).

W celu weryfikacji wysokości uwzględnionej w wyliczeniu różnicy remanentowej należy przejść do podzakładki ZAAWANSOWANE.

Aby wprowadzić ręcznie wartość różnicy remanentowej należy odznaczyć opcję Automatyczne wyliczenie składki zdrowotnej dzięki czemu parametry będą dostępne do ręcznej edycji.

Dodatkowe pomniejszenie podstawy wyliczenia składki zdrowotnej

Opcja dodatkowego pomniejszenia podstawy składki zdrowotnej dostępna jest do zaznaczenia w przypadku gdy została wybrana Forma opodatkowania w 2022 roku jako skala podatkowa lub podatek liniowy. Opcja ta jest niedostępna na ryczałcie.

Opcja ta wykorzystywana jest np. w przypadku gdy w 2022 roku miała miejsce sprzedaż środków trwałych zamortyzowanych w całości lub częściowo przed 2022 rokiem o czym więcej w artykule: Sprzedaż środka trwałego a składka zdrowotna w 2022 roku

Po zaznaczeniu opcji Dodatkowe pomniejszenie podstawy wyliczenia składki zdrowotnej w podzakładce ZAAWANSOWANE pojawi się parametr w którym możliwe jest wprowadzenie ręcznie przysługującej kwoty pomniejszenia. W tym celu należy odznaczyć opcję Automatyczne wyliczenie składki zdrowotnej.

Posiadam kilka firm

Pole to należy zaznaczyć w sytuacji, gdy przedsiębiorca w roku którego dotyczy roczne rozliczenie składki zdrowotnej uzyskał dochody/przychody opodatkowane inną formą opodatkowania niż forma podstawowej działalności. Przez “podstawową działalność” rozumie się działalność której dotyczy konto firmy wg formy opodatkowania jaka była wybrana w 2022 roku w zakładce: USTAWIENIA » PODATKI » PODATEK DOCHODOWY.

Zaznaczenie opcji Posiadam kilka firm spowoduje pojawienie się podzakładki DANE Z KOLEJNEJ FIRMY.

Zakładka DANE Z KOLEJNEJ FIRMY

Po zaznaczeniu w zakładce PODSTAWOWE opcji Posiadam kilka firm pojawi się automatycznie podzakładka ZAAWANSOWANE. Jeżeli podstawowa działalność i dodatkowa firma opodatkowane są różną formą opodatkowania to w zakładce DANE Z KOLEJNEJ FIRMY należy uzupełnić wymagane dane takie jak:

• Forma prawna działalności,
• Forma opodatkowania drugiej firmy (musi być inna niż forma opodatkowania podstawowej działalności),
• Dochód za 2022 rok, który już uwzględnia ewentualną różnicę remanentową z drugiej firmy lub przychód 2022 (w przypadku ryczałtu),
• Wartość należnej składki zdrowotnej za 2022 rok (czyli wartość składki zdrowotnej wynikającej z tej formy opodatkowania w składanych w trakcie roku ZUS DRA/RCA),
• Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Przykład

Pan Andrzej w 2022 roku prowadził jednoosobową działalność opodatkowaną ryczałtem i dokonuje rozliczenia w systemie wfirma. Dodatkowo jest wspólnikiem spółki cywilnej również opodatkowanej ryczałtem. Jak powinien wypełnić dane w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pan Andrzej powinien w podzakładce PODSTAWOWE: 

• jako Formę opodatkowania wybrać RYCZAŁT,
• wpisać Liczbę miesięcy prowadzenia działalności za które należna jest składka zdrowotna (uwzględniając działalność spółki i jednoosobową przy czym ilość miesięcy nie może przekroczyć 12).

Ponieważ działalność podstawowa i spółka cywilna opodatkowana jest tą samą formą opodatkowania należy w zakładce ZAAWANSOWANE:

• odznaczyć opcję Automatyczne wyliczenie składki zdrowotnej,
• powiększyć kwotę przychodów z podstawowej działalności o kwotę przychodów pana Andrzeja ze spółki (z uwzględnieniem % udziałów w spółce).

Przykład

Pani Kinga prowadzi jednoosobową działalność opodatkowaną ryczałtem i dokonuje rozliczenia w systemie wfirma. Dodatkowo jest wspólnikiem spółki cywilnej której dochód opodatkowany jest skalą podatkową. Jak pani Kinga powinna wypełnić dane w generatorze rocznej składki zdrowotnej?

Pani Kinga powinna w podzakładce PODSTAWOWE:

• jako formę opodatkowania wybrać RYCZAŁT,
• wpisać liczbę miesięcy prowadzenia działalności za które należna jest składka zdrowotna z tytułu działalności podstawowe (przy czym ilość miesięcy nie może przekroczyć 12)
• zaznaczyć opcję Posiadam kilka firm.

W podzakładce DANE Z KOLEJNEJ FIRMY należy wybrać:

• Forma prawna działalności - spółka cywilna,
• Forma opodatkowania drugiej firmy - podatek liniowy,
• Dochód za 2022 rok - dochód ze spółki z uwzględnieniem % udziałów przypadających na Panią Kingę z uwzględnieniem już ewentualnej różnicy remanentowej,
• Wartość należnej składki zdrowotnej za 2022 rok - suma składek zdrowotnych z formy opodatkowania jaką jest podatek liniowy a więc z ZUS DRA z części XI z poz. 06 (dla podatku liniowego) od lutego do stycznia (o ile w 2023 roku nie została zmieniona forma opodatkowania),
• Liczba miesięcy podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu - jeżeli pani Kinga była udziałowcem spółki przez cały rok i spółka nie została zawieszona to należy wpisać 12.

Zakładka ZAAWANSOWANE

Zakładka ta służy do wyliczenia rocznej składki zdrowotnej. Jest ona zbiorem wszystkich danych które zostały wprowadzone w pozostałych podzakładkach. Aby móc edytować parametry wyliczenia składki z formy opodatkowania właściwej dla podstawowej działalności należy odznaczyć opcję Automatyczne wyliczenie składki zdrowotnej. Parametry do edycji oraz podgląd wyliczenia składki dostępne są po rozwinięciu wybranej formy opodatkowania poprzez kliknięcie w ikonę strzałki.

Parametr Składki społeczne do odliczenia to składki które nie zostały ujęte jako koszt w KPiR tylko jak odliczenie w zaliczce na podatek i zostały opłacone w okresie styczeń-grudzień 2022.

Parametr Suma należnych składek zdrowotnych wynikających ze złożonych DRA za 2022 rok to suma składek zdrowotnych bez względu na to czy zostały opłacone czy nie, które wynikają z ZUS DRA/RCA: 

• od stycznia do grudnia 2022 (przy ryczałcie)
• od lutego 2022 do stycznia 2023 (przy skali i linowym przy założeniu że forma opodatkowania jest kontynuowana w bieżącym roku)
• od lutego 2022 do grudnia 2022 - jeżeli w 2023 roku nastąpiła zmiana formy opodatkowania.

Gdy od stycznia 2023 zmieniono formę opodatkowania na skalę lub liniowy wówczas wystąpi jednomiesięczny okres składkowy.

Parametr Roczna podstawa składki zdrowotnej nie może być niższa niż podstawa minimalnej składki zdrowotnej w 2022 roku o czym więcej: Minimalna roczna składka zdrowotna

Wysokość składki zdrowotnej do dopłaty lub zwrotu widnieje w zakładce ZAAWANSOWANE na dole okna w pozycji Łączna kwota do dopłaty/zwrotu.

Jak rozliczyć roczną składkę zdrowotną?

Roczną składkę zdrowotną widoczną w zakładce: START » ZUS » DEKLARACJE ROZLICZENIOWE należy dodać (jeżeli wyszła niedopłata) od kwoty RAZEM składek wynikających z ZUS DRA za kwiecień 2023 lub odjąć w kolejnych miesiącach (jeżeli wyszła nadpłata, podatnik nie wnioskuje o zwrot nadpłaty i ZUS uzna tą nadpłatę).

Czerwony wykrzyknik informuje o niedopłacie składki, a żółty o nadpłacie rocznej składki zdrowotnej.

W celu dodania płatności należy zaznaczyć ZUS DRA na liście i z górnego menu wybrać opcję ZAPŁAĆ » ROZLICZ. W oknie dodawania płatności należy wprowadzić kwotę zapłaconej składki zdrowotnej w polu ROCZNA.

Dodanie płatności dotyczącej rocznej składki zdrowotnej nie spowoduje zaksięgowania składki w kosztach (w przypadku podatku liniowego) lub odliczenia jej od zaliczki na podatek (w przypadku podatku liniowego lub ryczałtu). Jeżeli podatnikowi przysługuje prawo do ujęcia zapłaconej składki rocznej w kosztach to należy dodać dowód wewnętrzny poprzez zakładkę: WYDATKI » KSIĘGOWANIE » DODAJ » DOWÓD WEWNĘTRZNY. Dodatkowo w takim przypadku w bieżącym roku należy pilnować limitu odliczenia składki zdrowotnej ręcznie. Jeżeli składka odliczana jest bezpośrednio w zaliczce na podatek to w momencie generowania zaliczki poprzez zakładkę: START » PODATKI » PODATEK DOCHODOWY » WYLICZ PODATEK należy wprowadzić wartość składki zdrowotnej podlegającej odliczeniu w polu POZOSTAŁE SKŁADKI.